WIKI(WHAT I KNOW IS)

Wiki, herkesin üzerinde istediği gibi düzenlemeler yapmasına izin veren bilgi sayfaları topluluğudur. (1) 1995 yılında, Oregonlu bir programcı olan Ward Cunningham tarafından ortaya koyulan Wiki bildiğimiz HTML kodları yerine daha “akılda kalıcı”,“gözle görünebilir”, “pratik”, “normal düz yazıya benzer” bir işaretleme dili kullanma mantığıdır. Cunningham bu mantığa “Wiki” adını koyarken, “Çabuk çabuk” anlamına gelen Honolulu havaalanındaki otobüslerin adından “Wiki Wiki” esinlenmiştir. Wiki dilini kullanan ve internetin en geniş içeriğe sahip online ansiklopedisi olan wikipedia.org tarafından geniş kitlelere tanıtılan Wiki dili pek çok farklı programlama platformunda “javascript, asp, php, C++ v.b.” kullanılabilmektedir. (2)
Gruplar, wiki sayesinde kolayca geniş dokümantasyonlar oluşturabilir, bu belgeler arasındaki sürüm farklılıklarını takip edebilirler. Sayfalar arasındaki bağlantılar ve sayfa biçemlemeleri sistem tarafından otomatik olarak yapılandırılacağından, bilgiye erişme ve bilgi belgeleme wiki ile son derece kolaylaşmaktadır. Henüz yaratılmamış sayfa, kırmızı renkte bağlantı ile gösterilir. (1)
Bir sayfayı değiştirmek için, sayfanın üst tarafında, alt tarafında ya da yanındaki "değiştir" bağlantısına tıklamanız, bir sayfayı tartışmak içinse "tartışma" bağlantısına tıklayıp "değiştir" i seçmeniz yeterlidir. Bu yapıldığında, içinde değiştirebileceğiniz yazı olan metin kutusu ile birlikte bir sayfa açılacaktır. Yazı bitince "Sayfayı kaydet" e basılır. Değişikliklerinizi kaydetmeden önce "Ön izlemeyi göster" e basarak oluşturulan sayfayı gözden geçirmek sizi tekrar tekrar sayfayı değiştirmekten kurtarır.

Bir sayfayı değiştirirken, oturum açmış olan bir kullanıcı, yaptığı değişikliği "küçük değişiklik" olarak işaretleyebilir. Küçük değişiklikler, genellikle, yazım yanlışlarının düzeltilmesi, biçimin hafifçe değiştirilmesi gibi değişikliklerdir. Son değişiklikleri görüntülerken küçük değişiklikleri saklama olanağı vardır.(3)
NASIL OTURUM AÇILIR?
Öncelikle, web tarayıcınızın çerezleri (cookies) kabul ettiğinden emin olunuz. Buradaki Oturum aç bağlantısına tıklayınız. Bunu yaptığınızda kullanıcı adınızı ve parolanızı girmeniz istenecektir. Eğer daha önce hiç oturum açmamışsanız, parolanızı iki kez girmeniz istenecektir. İsterseniz, e-mail adresinizi de girebilirsiniz. Bunu yaparsanız, diğer kullanıcılar size Vikipedi aracılıyla e-mail gönderebileceklerdir, ancak sizin adresinizi öğrenemeyeceklerdir. Eğer Parolayı hatırla kutusunu tıklarsanız, aynı bilgisayardan yeniden oturum açtığınızda parolanız sorulmayacaktır.
OTURUM AÇMA SORUNLARI
Eğer oturum açtıktan ve 'Oturum açıldı' mesajını gördükten hemen sonra bir sayfaya baktığınızda oturumunuzun kapandığını görüyorsanız, büyük olasılıkla çerezlerle (cookies) ilgili bir sorununuz var demektir. Eğer tarayıcınızda çerezleri aktifleştirdiğinizden eminseniz, yanlışlıkla wikipedia. org’u çerezlerin izin verilmediği siteler listesine eklemediğinizi kontrol ediniz. Ayrıca, bilgisayarınızın saatini de kontrol ediniz. Bilgisayarınızın saati doğru değilse çerezlerinizin zamanı gerektiğinden önce dolabilir.
TERCİHLERİN AYARLANMASI
Sayfanın üstündeki Tercihler bağlantısına tıklayınız. Göreceğiniz sayfada parolanızı, sayfaların görünüşünü etkileyen skin seçeneklerini de içeren bir takım tercihlerinizi değiştirebilirsiniz
OTURUMU NASIL KAPATABİLİRSİNİZ?
Sayfanın sağ üzerinde görünen Oturumu kapat bağlantısına tıklayarak oturumu kapatabilirsiniz.(4)
Wiki metin yazarken şu şekillerde biçimlendirme yapabilirsiniz:
v Kalın karakterlerle vurgulanacak kelimeler: ve veya ‘'’ve”’ takıları arasında”’Kalın Olması Gereken Metin”’, yazılır ve cümleye olduğu gibi devam edilir.
v İtalik karakterlerle belirtilecek kelimeler: ve veya ‘’ve'’takıları arasında'’İtalik Olması Gereken Metin'’, yazılır ve cümleye olduğu gibi devam edilir.
v Daha büyük karakterlerle belirtilecek kelimeler: ve arasında Daha Büyük Olması Gereken Metin, yazılır ve cümleye olduğu gibi devam edilir.
v Madde madde sıralanacak metinler: * işareti ile başlayarak* Madde 1 * Madde 2 Sonuç:
· Madde 1
· Madde 2
v Numaralı maddelerle sıralanacak metinler: # işareti ile başlayarak# Madde 1 # madde2 Sonuç:
1. Madde 1
2. Madde 2
v Alt yazı Resim eklemek : [[ ve ]] işaretleri arasına resmin web adresi veya vikipediye yüklenmişse ismi yazılır :[[Resim:Hisar1.jpg rightthumbAlt yazı]] (5)
Vikipedinin kullanışlı olmasında etkili olan en önemli özelliklerden biri kavramlar arasında rahatça dolaşılabilmesidir. Bir konunun etraflıca kavranması, o konuyla alakalı diğer konuların da taranmasıyla mümkündür.
Yazının içindeki bir (veya fazla) kelimeyi kullanarak başka bir maddeye bağ yaratmak için bu kelimeyi çift kutucuk içine almanız yetecektir. Mustafa Kemal Atatürk T.C. Cumhurbaşkanıdır... Cümlesinde "Mustafa Kemal Atatürk" ismini bu sayfaya yönlendirmek için: [[Mustafa Kemal Atatürk]]
Her çift kutu içine aldığınız kelime bir bağ olarak yaratılacaktır. Bu işlem, bağın gösterdiği kavramın var olmaması durumunda, bağı ekle koduyla yaratacaktır. Bu noktada bir konuya dikkatinizi çekmek isteriz. Bazı kavramların birden fazla anlamı vardır. Bu durumda yarattığınız bağ bir anlam ayrımı sayfasını gösteriyorsa, anlam ayrımı sayfası yerine, hangi maddeyi kullanıyorsa o maddeye doğrudan link yaratılması okuyucuya kolaylık sağlayacaktır.
Eğer maddenin sonunda konuyla ilgili başka maddelere ya da bağlara dikkat çekmek isterseniz, sayfanın en altında yine bir başlık olarak "Ayrıca bakınız" başlığı açabilirsiniz. Başlık için == Ayrıca bakınız == yazınız. Başlıkta Ayrıca kelimesinin büyük harfle başladığına ve bakınız kelimesinin küçük harfle devam ettiğine dikkat ediniz.
KATEGORİLER
Bir maddeyi bir kategorinin içine eklemek çok kolaydır. Bunun için [[Kategori:***]], kodunun içine (*** yerine) hangi kategoride olmasını istiyorsanız yazabilirsiniz. Viki sizin için bu sayfayı bu kategorinin altına alacaktır.
Maddeden bir kategori sayfasına bağ yaratmak istiyorsanız iki nokta üst üste (:) işaretini kategori bağının başına eklemeniz yetecektir:
[[:Kategori: Türkiye Yerleşim Birimleri]] Bu yazım size kategori sayfasına olan bağlantıyı oluşturacaktır.
Bir sayfanın kategorilendirilmesi okuyucuların erişimi için çok önemlidir. Birçok okuyucu bilgilenmek istedikleri konuyu kapsayan maddelere göz atarak fikir sahibi olmaktadır. Böylece bir sayfanın içeriğine bağlılıktan kurtulmuş olmaktadırlar. Türkiye de yaşam hakkında bilgi edinmenin bir yolu "Kategori: Türkiye Yerleşim Birimleri" kategorisindeki maddelere veya bu kategoriye bağlı kategorilere bakarak kazanılabilmektedir. (6)
HERHANGİ BİR İNTERNET SİTESİNE LİNK VERMEK:
Bunun en kolay yolu adresin tam yazılımını, URL sini, sayfaya yazmanız olacaktır. Örnek olarak Google a işaret eden bir bağ kurmak için: http://www.google.com/ Vikipedi bu yazınızı hemen internet bağlantısına çevirip gerekli kodları sizin için ekleyecektir. Bu kodlar arasında "http://" baş kısmını eklemek de vardır. Bu tip eklemeleri bu sayfalarda pek görmemektesiniz. Bunun sebebi okuyucuya bu bağ konusunda hiç bir bilgi sunulmamasıdır. Ayrıca bu tip bağlar genellikle reklâm şirketlerine bağ olarak görüldüğünden kısa sürede yazının içinde çıkarılmaktadır.
Bağlantının niçin sayfada bulunduğunu ve hangi özellik yüzünden okuyucunun bu bağlantıyı kullanması gerektiğini ekleyebileceğini şekilde belirtilmesi için kullanacağınız:
[http://www.google.com/]
Bu bağın son bölümüne bir boşluk bırakarak ekleyeceğiniz açıklama size Google tarama aracını verecektir.
[http://www.google.com/ Google tarama aracı]
Ek: özel karakteri içeren dış bağlantılar ( pipe () gibi) sistem tarafından dış bağlantı olarak kodlanmaz. Bunu önlemek için isterseniz aynı karakterin onaltılık düzende ki değerini ASCII olarak ekleyebilirsiniz. Eğer pipe () kullanmanız gerekiyorsa, %7C kodlaması sorun çıkarmayacaktır. .
Maddenin "dış bağlantılar" başlığının altında eklendiğinde her bir bağlantının başına yıldız koyarak liste haline getirirseniz okunması kolay olur.
==Dış bağlantılar==
*[http://www.google.com/ Google arama makinesi] (7)
WIKIYLE TABLO OLUŞTURMAK:
Tablo oluştururken, HTML tablo söz diziminin yanı sıra, özel wiki kodları da kullanılabilir.
Tablo, "{ seçimli tablo değişkenleri " satırıyla başlar ve "}" satırıyla biter .
İsteğe bağlı bir tablo başlığı, "{" dan sonra "+ başlık " satırıyla ilave edilebilir.
Tablo sırası kodu, "- seçimli tablo değişkenleri " satırını ve her biri yeni bir satırdan başlamak ve newline veya "" ile ayrılmak üzere, o sıradaki hücrelerin kodlarını içerir.
Tablo verileri, hücrelerin kodlarıdır. Hücre kodu " değer " veya " hücre değişkenleri değer " şeklindedir.
Sütun başlıkları sırası, bir hücre parametresi ile bir değer arasında ayıraç olma durumunun dışında "" yerine "!" kullanılarak belirlenir. Normal bir tablo sırası için fark, tarayıcıya bağlı olup sütun başlıkları genellikle koyu fontlarla gösterilir.
Bir sıranın ilk hücresi sıra başlığı olarak adlandırılır ve satıra, "" yerine "!" ile başlanır. Peşi sıra gelen veri hücreleri yeni satırdan başlar.
Tablo ve hücre değişkenleri, HTML dekilerle aynıdır. Ancak, thead, tbody, tfoot, colgroup, ve col elementleri mevcut durumda Media Wiki tarafından desteklenmemektedir. Hücrelerinin hepsinin içi boş olsa dahi bir tablo gene de yararlı olabilir çünkü hücrelerde arka plan renkleri kullanarak tablo bir diyagrama dönüştürülebilir. Tablo formatında bir şekil üzerinde, sisteme yüklenmiş bir şekle göre daha kolay düzenleme yapılabilir. Birkaç satıra (veya sütuna) yayılan hücreler olmadığı sürece, tablodaki sütun sayısının sabit olabilmesi için her sırada aynı sayıda hücre bulunmalıdır. Boş hücrelerin görünmelerini sağlamak için, boşluk karakterini ( ) kullanınız. Örnek:
{.
Hücre 1, satır 1
Hücre 2, satır 1
-
Hücre 1, satır 2
Hücre 2, satır 2
}
ve
{
Hücre 1, satır 1 Hücre 2, satır 1
-
Hücre 1, satır 2 Hücre 2, satır 2
}
İkisinin de Çıktısı:
Hücre 1, satır 1
Hücre 2, satır 1
Hücre 1, satır 2
Hücre 2, satır 2

(8)
Wiki hakkında daha fazla bilgi almak için bu videoyu izleyin. (9)
Wikinin ne olduğunu daha iyi anlamak içinse bu videoyu izleyin.(Videolar İngilizcedir.)(10)

KAYNAKÇA:
(1)http://yunus.hacettepe.edu.tr/~b0343579/baglantiler/wikinedir.htm
(2)http://www.aycangonenc.com/macline/AGWIKI.pdf
(3) http://tr.wikipedia.org/wiki/Yardım:Sayfa_nasıl_yazılır
(4) http://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi:Oturumlar_hakk%C4%B1nda_yard%C4%B1m
(5) http://yunus.hacettepe.edu.tr/~b0343579/baglantiler/wikiyaz.htm
(6)http://tr.wikipedia.org/wiki/Yard%C4%B1m:Sayfa_nas%C4%B1l_yaz%C4%B1l%C4%B1r_%28ba%C4%9Flar%29
(7)http://tr.wikipedia.org/wiki/Yard%C4%B1m:Sayfa_nas%C4%B1l_yaz%C4%B1l%C4%B1r_%28d%C4%B1%C5%9F_ba%C4%9Flar%29
(8) http://tr.wikipedia.org/wiki/Yardım:Tablo
(9) http://blip.tv/file/385272
(10) http://www.youtube.com/watch?v=-dnL00TdmLY